ADET DEVRİ (MENSTÜREL DEVİR): Anımsanacağı gibi rahimin (uterus) en iç tabakasını “Endometrium” adlı bir mukoza tabakası oluşturmaktadır. Bu tabaka her ay adet kanaması (mens-türasyon, menses? regli)-biçiminde atıldıktan sonra dokusal yapısı yeniden kurulmaktadır. Yaklaşık her ay yinelenen bu atılma ve yeniden kurulma olayına “Adet devri” (menstürel devir) denilmektedir. Genellikle 28 gün süren menstürasyon devrinin amacı, hamilelik için uygun bir endomet-riumun hazırlanmasıdır. Menstürasyon devri sırasında endometriumda görülen dokusal değişiklikler, yumurtalıkdan (ovaryum) salgılanan östro-jen ve progesteron hormonlarından önemli ölçüde etkilenir. Bilindiği gibi yumurtalıktan olgun bir yumurtanınhazırlanıp atılması ve daha sonra kor-pus luteumun oluşması ve bunun da gerilemesi belli başlı üç dönemde gerçekleşir. Bunlar; l]Öst-rojen dönem 2) Progesteron hormonunun egemen olduğu ovülasyon sonrası dönem ve 3)Her iki hormonunun da vücutta az bulunduğu adet kanaması öncesi (premenstürel) dönemdir. Yumurtalıkta gelişen bu üç döneme paralel olarak, endometriumda menstürasyon devrinin 4 dönemi belirir. Bu dönemler şöyle sıralanmıştır: 1) Östrojen hormonunun etkisinde gelişen “Proliferasyon” dönemi 2) Östrojen ve özellikle progesteron hormonlarının etkisiyle gelişen “Sekresyon” dönemi 3)Premens-türel iskemi dönemi 4) Östrojen ve progesteron hormonları eksikliğiyle gelişen adet kanaması (menstürasyon) dönemi.
Bu dört dönemde endometriumun dokusal özelliklerini kısaca inceleyelim:
1) Proliferasyon dönemi: Endometriumun yeniden gelişim dönemi olup, adet kanamasının sonlanma-sından başlayarak yaklaşık 10 gün kadar sürer; ovülasyon (yumurtlama) ile son bulur. Salgı bezleri ve damarlar gelişmeye başlar, hafif kıvrımlı bir görünüm alırlar. Bu dönemde endometrium 1-3 mm kalınlığında olup, adet devrinde en ince olduğu dönemdir.
2)Sekresyon dönemi: Ovülasyondan sonra oluşan korpus luteumun salgıladığı progesteron hormonunun etkisiyle başlar ve yaklaşık olarak 14 gün kadar sürer.
Endometriumdaki salgı bezlerinin sayısı ve kıvrımları arttığı gibi, bunlardan “Rahim sütü” denilen ve karbonhidratlardan zengin bir salgı da salgılanır. Endometriumun damarları da yaygınlaşır. Bu dönemde progesteron egemenliği ön planda olmakla birlikte, Östrojen hormonunun etkisi de vardır. Sekresyon dönemi endometriumun ve dolayısıyla rahmin olası bir hamileliğe en uygun olduğu dönemdir. Sekresyon dönemindeki endometrium, plesanta oluşana kadar cenini besler, hamileliğin sürdürülmesini sağlar. Bu olayda da en etkin görev, yumurtalıktaki korpus luteumdan salgılanan progesteron hormonuna aittir. Sekresyon döneminde endometriumun kalınlığı 5-6 mm ‘ye ulaşır.
3) Premenstürel iskemi dönemi: Bu dönem, adet kanamasından (Menstürasyon) 2-3 giin öncesine rastlamaktadır. Endometriumda bol miktarda akyuvarlara rastlanır. Kan damarları daralır ve büzülürler, böylece endometrium kansız kalmaya başlar. Bunun sonucu olarak da endometrhımda dokusal bozukluklar gelişir. Endometriumdaki damarlar daha sonra gevşerler, hatta bazıları da yırtılır ve kanarlar. 41 Adet kanaması (Menstürasyon): Bu dönemde artık endometrium.dokusu ve kan (adet kanaması biçiminde) rahimden vaginaya, buradan da vücut dışına atılır. Adet kanaması sırasında östrojen ve progesteron hormonları vücutta en düşük düzeyde bulunur. Adet kanamasından sonra endometrium, yeni bir menstürasyon devrine başlar.